سلول - واحد ساختاری بنیادین و کوچک ترین واحد زنده در تمام موجودات زنده است.  سلول کوچک ترین موجود ی است که به عنوان یک موجود زنده می توان آن را در نظر گرفت.  سلول ها واحد های سازنده ی حیات نیز نامیده می شوند.  موجودات زنده را نیز بر حسب سلول هایشان می توان به دو دسته تک سلولی ( شامل آغازین و باکتری ها ) و پر سلولی ( مثل انسان ) گروه بندی کرد.  بیشتر سلول های گیاهی و جانوری بین 1 تا 100 میکرون قطر دارند و درنتیجه بدون میکروسکوپ دیده نمی شوند.

سلول توسط رابرت هوک در سال 1655 کشف شد. نظریه ی سلولی نیز اولین بار در سال 1839 توسط ماتیاس جاکوب شلایدن و تئودور شوان  پایه ریزی شد.  این نظریه این موضوع را بیان می کند که سلول ها واحد های سازنده موجودات زنده ه ستند و هر سلولی از یک یا تعداد بیشتری سلول تشکیل شده است.  و هر سلولی که الان وجود دارد از یک سلول قبلی به وجود آمده است .

واژه ی سلول از واژه ی لاتین cella‌به معنیاتاق کوچک می آید.  این واژه می تواند توضیح خوبی برای کوچک ترین واحد بنیادی زندگی بودن سلول باشد.  این نامگذاری توسط رابرت هوک انجام شد زمانی که با میکروسکوپ ساده و دست ساز خودش توانست فضا های خالی سلول منند در اسفنج را مشاهده کند.

ساختار سلول ها ( اناتومی سلول ها ) 

دو نوع اصلی سلول وجود دارد. سلول های یوکاریوتی ( که اغلب به شکل جانداران پرسلولی و پیچیده هستند ) و سلول های پروکاریوتی ( که جانداران تک سلولی مثل باکتری ها از این نوع هستند).  در جدول زیر ویژگی های سلول های یوکاریوتی و پروکاریوتی را بررسی می کنیم.

سلول های پروکاریوتی

( بر گرفته از مقاله پروکاریوت ها ) - سلول های پروکاریوتی سلول هایی هستند که نسبت به یوکاریوت ها بسیار کوچک تر و ساده تر می باشند. این سلول ها فاقد هسته و بیشتر اندامک هایی هستند که در سلول های یوکاریوتی یافت می شود.  دو نوع جاندار وجود دارد که دارای سلول های پروکاریوتی هستند:‌باکتری ها و آرکی باکتری ها

ماده ژنتیک سلول های پروکاریوتی یک عدد کروموزوم ( مولکول DNA ) است که در تماس مستقیم با سیتوپلاسم قرار دارد.  به ناحیه ای از سیتوپلاسم سلول پروکاریوتی که هسته در آن قرار دارد ناحیه نوکلئوئید گفته می شود.

تصویر شماتیک از ساختار ساده یک سلول پروکاریوتی

یک سلول پروکاریوتی سه ناحیه ساختاری دارد:

• در خارج از سلول تاژک و پیلی زوائدی هستند که از سلول بیرون می زنند.  این زوائد که در همه ی پروکاریوت ها یافت نمی شوند ساختار هایی دارند که به حرکت سلول کمک می کنند و از طرفی در ارتباطات بین سلول ها نیز نقش دارند.
• بخش جدا کننده ی سلول از محیط یک دیواره ی سلولی است که خودش یک غشای پلاسمایی را احاطه کرده است.  برخی از سلول های پروکاریوتی در سطح خارجی دیواره سلولی یک لایه دیگر به نام کپسول باکتری نیز دارند. پوشش سلول باکتری علاوه بر جدا کردن سلول از محیط باعث حفظ شکل و ساختار کلی سلول پروکاریوت نیز می شود.  این پوشش با عمل کردن به عنوان یک سد در برابر عبور برخی مواد - محیط داخل و خارج سلول را از هم جدا می کند. با وجود اینکه اغلب پروکاریوت ها دیواره سلولی دارند برخی استثنا ها هم وجود دارد. مایکوپلاسما ( میکوپلاسما )  و ترموپلاسما پروکاریوت هایی هستند که فاقد دیواره سلولی می باشند. دیواره سلولی باکتری از پپتیدوگلیکان تشکیل شده است و به عنوان یک مقاومت در برابر نیرو های خارجی عمل می کند.  همچنین دیواره سلولی از باد کردن و ترکیدن سلول در اثر فشار اسمزی جلوگیری می کند.  برخی از سلول های یوکاریوتی ( گیاهان و قارچ ها ) نیز دارای دیواره سلولی هستند اما جنش دیواره در آن ها متفاوت است.
• داخل سلول که ناحیه ی سیتوپلاسمی نامیده می شود دارای ماده ژنتیک - ریبوزوم ها و برخی دیگر از مواد محلول در مایع سیتوپلاسم است.  کروموزوم پروکاریوتی معمولا یک DNA حلقوی است . استثنایی برای این مورد باکتری Borrelia burgdorferi می باشد که باعث ایجاد بیماری Lyme می شود. با توجه به این که سلول های پروکاریوتی فاقد هسته هستند - ماده ژنتیک این سلول ها در تماس مستقیم با سیتوپلاسم قرار دارد.  همچنین برخی از باکتری ها می توانند کروموزوم های جانبی دیگری غیر از کروموزوم های خودشان را نیز حمل کنند که به این کروموزوم های جانبی پلازمید (‌پلاسمید ) گفته می شود.  پلاسمید ها که اغلب حلقوی هستند می توانند باعث کسب برخی از صفات در سلول پروکاریوتی شوند برای مثال سلول های پروکاریوتی ای که برخی از پلاسمید ها را داشته باشند به انتی بیوتیک ها مقاوم می شوند.

سلول یوکاریوتی

( برگرفته از مقاله یوکاریوت ها )

گیاهان - جانوران - قارچ ها و آغازیان همه دارای سلول های یوکاریوتی هستند. این سلول ها می توانند حتی هزاران بار بزرگتر از سلول های ساده ی پروکاریوتی باشند.  اصلی ترین تفاوت سلول های یوکاریوتی و پروکاریوتی در این است که سلول های یوکاریوتی دارای اندامک ها و بخش های داخل سلولی احاطه شده توسط غشا های داخل سلولی هستند که در این بخش ها فعالیت های متابولیک خاصی انجام می گیرد.  مهم ترین این اندامک ها هسته است.  هسته بخشی از سلول یوکاریوتی است که توسط دو لایه غشای پلاسمایی ( 4 لایه فسفولیپید ) پوشیده شده است و حاوی ماده ژنتیک سلول یوکاریوتی می باشد. نام یوکاریوت ها نیز که در لاتین به معنی "هسته واقعی" می باشد از همین گرفته شده است. سایر تفاوت های یوکاریوت ها و پروکاریوت ها عبارتند از:

• غشای سلولی یوکاریوت ها نیز مشابه پروکاریوت ها است و فقط در ترکیب و جایگری پروتئین ها و انواع مختلف فسفولیپید ها تفاوت اندکی دارد.
• سلول های یوکاریوتی ممکن است دیواره سلولی داشته باشند و ممکن است فاقد دیواره سلول باشند.
• در سلول های یوکاریوتی - ماده ژنتیک سلول یک یا چند مولکول خطی DNA است که هر یک از این مولکول ها یک کروموزوم نامیده می شود.  بیشتر این کروموزوم ها در تعامل با پروتئین های مختلف از جمله هیستون ها قرار دارند و در هسته ی سلول جای گرفته اند.  برخی از اندامک های سلول های یوکاریوتی از جمله میتوکندری و کلروپلاست نیز دارای مقدار کمی DNA هستند.
• بیشتر سلول های یوکاریوتی دارای مژک های اولیه هستندو مژک های اولیه نقش مهمی در حس کردن مواد شیمیایی - حس کردن محرک های مکانیکی و حس کردن دما ایفا می کنند.  حتی بعضا ممکن است از مژک به عنوان آنتن حسگر سلول یاد شود.  همچنین برخی از انواع مژک ها که دارای زیر ساختار میکروتوبولی هستند در حرکت سلول نقش ایفا می کنند. این  مژک ها مژک های متحرک سلول نامیده می شوند.
• سلول های یوکاریوتی می توانند با استفاده از مژک های متحرک یا تاژک ها حرکت کنند. تاژک یوکاریوت ها بسیار پیچیده تر از تاژک در سلول های پروکاریوتی است.

	سلول یوکاریوتی جانوری	سلول یوکاریوتی گیاهی
تصویر
اجزای سلول	هسته      هستک ( داخل هسته ) شبکه اندوپلاسمی زبر ( rER ) شبکه آندوپلاسمی صاف ( sER ) ریبوزوم اسکلت سلولی جسم گلژی سیتوپلاسم میتوکندری وزیکول ها لیزوزوم سانتروزوم     سانتریول ( در داخل سانتروزوم )	هسته      هستک ( داخل هسته ) شبکه اندوپلاسمی زبر ( rER ) شبکه آندوپلاسمی صاف ( sER ) ریبوزوم اسکلت سلولی جسم گلژی سیتوپلاسم میتوکندری پلاستید ها مثل کلروپلاست واکوئل ها ( مثل واکوئل مرکزی ) سانتروزوم دیواره سلولی